0

Yelkenli Teknelerde Demirleme

Yatçılık

Tekneler birçok farklı nedenle demir atabilirler. Bu neden, bir acil durum da olabilir, herhangi bir koyda keyfi olarak geceyi geçirmek için demir atmak da olabilir. Bu tip durumlarda önemli olan sağlıklı demir atmayı bilmektir. Doğru demir atmadığımız taktirde demirimiz tarayabilir. Demirin taraması demirin deniz dibinde tekneyi sabit tutacak kuvveti üretememesi sonucu demirin ve teknenin akıntı veya rüzgâr etkisiyle sürüklenmesidir. Bu durumda kalmamak için doğru demirlenin gerekliliklerini bilmeliyiz. 

Bir tekne bir alana demirleyebilmesi için bulunduğu yerin derinliğini, dip yapısını, rüzgar yönünü ve rüzgar şiddetini mutlaka bilmelidir. Aşağıdaki yer alan fotoğrafta kırmızı daire içinde yer alanlar derinlik, yeşil daire içerisinde yer alanlar ise dip yapısını göstermektedir.

Teknelerde mutlaka tekne boyuna uygun ağırlıkta demir ve doğru kalınlıkta zincir olmalıdır. 

Demirleme hakkında bilinen en yaygın yanlış bizi demirin tuttuğudur. Bu bilgi yanlış bir bilgidir. Tekneyi tutan asıl ağırlık zincirin ağırlığıdır. Demir zinciri, zincir ise tekneyi tutar. Burda bunu anlamanın en kolay yolu demirin dipten kesildikten sonra oluşturduğu açıdır. Aşağıdaki görselde görebileceğiniz bu açı arttıkça çıpa daha çok zorlanmaya başlayacaktır.

Demirleme esnasında attığımız zincir miktarına kaloma adı verilir. Kaloma miktarı derinlik ile doğru orantılıdır. Teorik bilgi olarak sadece zincir kullanan bir tekne derinliğin en az 4 katı, demir ve halat kullanan tekne derinliğin en az 6 katını ve sadece halat kullanan tekne derinliğin en az 10 katı kaloma bırakmalıdır. Bu bilgi çoğu durumda doğru olsa da her zaman doğru sayılmaz. Doğru kaloma miktarı demirin mutlaka tutacağı miktardır. Bunu anlamak için karar verdiğimiz kalomayı bıraktıktan sonra motorla tornistan vererek demirimizin tutup tutmadığını anlarız. Karadan aldığımız kerteriz yardımıyla demirin tutup tutmadığını kolayca anlayabiliriz.

Attığımız kaloma miktarı aynı zamanda teknenin salma dairesini belirler. Tekne demir tuttuktan sonra rüzgara veya akıntıya baş verir. Tekne demir dairenin merkezinde olacak şekilde kaloma miktarı yarıçapındaki dairede herhangi bir noktada olabilir. Demir atılacak yerin seçiminde bu dairenin içinde herhangi başka bir tekne veya bir kayalık sığlığın olmamasına dikkat edilmelidir. 

Dip yapısı bize demirin kolay tutup tutmayacağını belirtir. Demirlemek için en güvenilir dip yapısı yumuşak çamur ve kumdur. Demir ve zincir ağırlığıyla birlikte zeminde batarak daha kuvvetli bir tutunma sağlar. Kayalık zeminler ise acil durumlarda başka seçenek kalmadığı taktirde tercih edilebilir. Kayalık zeminler çok iyi bir tutunma sağlar çünkü demirimiz kayalara takılır. Demirimizi almak istediğimizde demirimiz kayaya takıldığı için demiri almak çok zordur. 

Demirlenen bölgede tekneye etki eden kuvvet akıntı ve rüzgar olacaktır. Akıntı ve rüzgar ne kadar çok ise teknenin demire uygulayacağı kuvvet de o kadar fazladır. Rüzgar fazla ise kaloma miktarını arttırmak tavsiye edilir. Teknemiz olası bir demir tarama durumunda rüzgar altına doğru sürükleneceği için koy içinde demir atacağımız bölgeyi de buna göre seçmeliyiz. 

Bosa vurmak zincirin ve demirin yükünü ırgattan alarak baş taraftaki koç boynuzuna bindirmeye denir. Bosa vurulacağı zaman domuz tırnağı yada bir halat yardımıyla zincir tutulur ve eşit uzunluktaki halatlarla sancak ve iskele koç boynuzuna bağlanır. Zincir koç boynuzlarına bağlandıktan sonra ırgattan zincir boşlanarak zincir yükü koç boynuzlarına alınır. Bosa vurmaktaki tek amaç yükü ırgattan koç boynuzlarına almak değildir. Bosa vurulduğunda tekne aynı zamanda stabil olmaya başlar. Alargada demirliyken teknenin daha az gezmesine yardımcı olur.