İstanbul’da Yat Yarışçılığı

İstanbul’da yat yarışları, coğrafi yarışlar ve şamandıra yarışları olmak üzere iki ayrı grupta yapılmaktadır. Yılda 3-4 defa olmak üzere İstanbul Boğazı’nda da yat yarışları organize edilmektedir. Yaklaşık olarak 40-50 tekne katılımı ile gerçekleşir.

İstanbul’da yarış sezonu mart ayının ikinci haftası başlar ve aralık ayının ikinci haftası son bulur. Yılda yaklaşık 35-40 arası yat yarışı planlanmaktadır. Yarışçıların takip ettiği, TAYK (Türkiye Açık Deniz Yarış Kulübü), İYK (İstanbul Yelken Kulübü), BAUISC (Bahçeşehir Üniversitesi Uluslararası Yelken Kulübü) olmak üzere üç tane ana trofe vardır. Üç ana trofeye ek olarak, Marmara Yelken, Kalamış Yelken, Org Sports Bosphorus Cup, Hedef Yelken ve Suadiye Yelken gibi yelken kulüpleri de yıl içerisinde yarış organizasyonları düzenlemektedir.

Coğrafi Yarışlar: Ada, burun ve kayalık gibi coğrafi konum kullanılarak oluşturulan rotalardır. Şamandıra yarışlarına göre daha uzun ve daha geniş parkurlarda yapılır. Birkaç saat sürebileceği gibi bütün gün hatta birkaç gün de sürebilir. Coğrafi yarışlara hazırlık süreci önemlidir. Çünkü, yarışçılar coğrafi yarışlarda birçok farklı hava ve rüzgâr koşulu ile karşılaşabilir. Hazırlık sürecinde, rüzgâr koşulları ile beraber rota ve yarışın uzunluğu değerlendirilerek yeterli miktarda su ve yiyecek temini, uygun kıyafet seçimi ve hava şartlarına uygun yelken bulundurulması ön planda olmalıdır.

İstanbul’da yapılan coğrafi yarışlarda genellikle Kalamış’tan start alınır. Prens Adaları etrafından ya da aralarında belirlenen bir rota izlenerek Kalamış’a geri dönülmesi ile sonlanır. Ek olarak, Kalamış-Tuzla, Kalamış-Trilye-Kalamış, Kalamış-Marmara Adası-Kalamış, İstanbul Boğazı-Sığacık-Bodrum gibi rotalarda da coğrafi yarışlar düzenlenmektedir. Yelken yarışçıları arasında ‘Büyük Yarış’ diye bilinen, Sığacık ve Bodrum etaplarından oluşan namı-ı diğer güney yarışının startı da ilk yapıldığı yıl olan 1966’dan bu yana İstanbul Boğazı’ndan verilmektedir.

Şamandıra Yarışları: Coğrafi yarışların aksine denize atılan şamandıralar etrafında dönülür ve genellikle orsa-pupa yapılan bir yarış türüdür. Yarış, daha kısa bir parkurda olduğu için ve şamandıralar yarış organizasyonu tarafından yerleştirildiği için hava ve rüzgâr koşullarındaki değişiklikler daha az görülür ve tekneler birbirlerine yakın bir şekilde kıyasıya mücadele verir.

Tekneler birbirlerine daha yakın seyrettiği için yarış sırasında çok daha fazla manevra yapılır. Bu sebeple yelkenciler coğrafi yarışlara kıyasla daha fazla efor harcar. Şamandıra yarışları genellikle birkaç saat sürer ve bir gün içerisinde birden fazla yarış yapılabilir.     

Boğaz Yarışları: İstanbul Boğazı’nda yelken yapmak boğazdaki yoğun gemi trafiğinden dolayı yasaktır. Ancak, yılda birkaç kez organize edilen İstanbul Boğazı’ndaki yat yarışları sebebiyle yelken yapılmasına izin verilmektedir. Bu sayede iki kıta arasında olağanüstü manzaraya sahip bir rotada yat yarışları gerçekleştirilir.

Boğaz yarışlarını heyecanlı kılan diğer bir unsur ise akıntıdır. Yılın büyük bir kısmında Karadeniz’den Marmara’ya akan kuvvetli bir akıntı mevcuttur. Kuzey yönüne doğru çıkan yelkenliler, boğazın ortasında çok daha kuvvetli olan bu akıntıdan mümkün olduğunca az etkilenmek için kıyaya dokunacak kadar yakın bir seyir tercih ederler ve bu sırada birçok manevra yapmaları gerekir. Genel olarak boğaz yarışlarının startı Çırağan Sarayı’nın önünden kuzey yönüne doğru verilir. Tekneler, Anadolu Hisarı veya Büyükdere’ye kadar çıkar ve tekrar güney yönüne inerek Çırağan Sarayı önlerinde son bulur.

Sezonda yarışlar, İYK’nın ev sahipliğinde Çanakkale Zaferi Kupası ile başlar. İYK Trofesi yaklaşık olarak 7-8 yarıştan oluşur. İYK tarafından düzenlenen ve yelken camiasında klasik yarış olarak nitelendirilen Heybeliada 1773 Kupası, Türkiye’deki ilk resmi yelken yarışlarının yapılmaya başlandığı yıllardan (1940-1950’li yıllar) günümüze kadar gelmiştir. Bu yarışta coğrafi rota tercih edilmektedir. Filo, Heybeliada’dan start ederek adaların etrafını dolaşır ve İYK’nın önünde koy içerisinde finiş verir. Bir diğer klasik yarış ise yine İYK tarafından düzenlenen Gölcük Donanma Kupası’dır. İlk defa 1960 yılında yapılan bu yarış günümüzde halen devam etmektedir. Genel olarak İYK, coğrafi yarış olarak adlandırılan uzun rotalı yarışları tercih etmektedir.

TAYK yarışları 3 ayrı grupta yapılmaktadır. Fahir Çelikbaş Kupası, Ertan Balin Kupası ve Samim Arduman Kupası Komodorlar Trofesi olarak adlandırılmıştır. Bu isimler, TAYK’ın kurulmasına öncülük etmiştir. TAYK Sonbahar Trofesi de yine 3 yarıştan oluşmaktadır. Komodorlar Trofesi ve Sonbahar Trofesi’nin yanı sıra TAYK Trofesi adı altında da yaklaşık 10 yarış bulunmaktadır. TAYK, bir sezonda en çok yarışa ev sahipliği yapan kulüp olarak bilinmektedir. Şamandıra yarışları ağırlıklı olmakla beraber coğrafi yarışlar da TAYK takviminde yer almaktadır.

2016 yılında kulüp olan ve 2012- 2016 yılları arasında ise sezonda yalnızca tek gün İstanbul Boğazı’nda yat yarışı düzenleyen BAUISC, günümüzde BAU Trofesi adı altında yılda yaklaşık 5 - 6 yarış organize ederek yat yarışlarına ev sahipliği yapmaktadır. Genel olarak koy içerisinde şamandıra yarışlarını tercih eden BAUISC, her yıl mutlaka İstanbul Boğazı’nda coğrafi yarış düzenlemekte ve yelkenciler arasında klasik yarış olarak nitelendirilmektedir.